BILBAO TIP 7: GESCHIEDENIS

Als we gaan kijken naar de geschiedenis van Bilbao is 15 juni 1300 mooi startpunt. Natuurlijk hebben zich in deze regio al eerder mensen gevestigd, maar op deze datum werd de stad namelijk gesticht. Dit werd gedaan door Diego López V de Haro, de toenmalige landheer van Biskaje. Over de herkomst van de naam Bilbao zijn twee aannemelijke versies in omloop. Bij de één wordt beweerd dat het een verbastering is van het Spaanse woord ‘bel vado’, dat vertaald kan worden als ‘goede oversteek’. Bij de andere versie wordt ervan uit gegaan dat de naam Bilbao van het Baskische ‘bi albo’ komt. Deze laatste betekenis kan vertaald worden als ‘twee oevers’.

Aan het begin van de Stichting van de stad stelde Bilbao nog niet zoveel voor. Toch groeide de stad naar een inwonersaantal van ongeveer 3000 mensen in het begin van de vijftiende eeuw. Met deze groei van mensen werden ook de belangen van deze inwoners en sommige families steeds groter, waardoor ook de eerste conflictsituaties ontstonden. Zo kwam er een periode van grote onrust binnen de muren van de stad. Ook kreeg de stad te maken met de eerste grote brand uit haar geschiedenis waarbij de Santiagokathedraal bijna geheel werd verwoest. De ligging aan de rivier en aan de kust zorgde ook regelmatig grote overstromingen. De eerste eeuwen van Bilbao waren hierdoor niet gemakkelijk, maar vanaf de zestiende eeuw werd de stad steeds belangrijker als haven. Veel internationale handelsroutes over zee deden Bilbao aan. Dit was vooral goed voor de export van wol naar steden in het noorden van Europa. De rol van de haven werd steeds belangrijker, zeker toen de Spanjaarden begonnen met hun kolonisatie werd Bilbao gezien als één van de belangrijkste havens van Europa. Enkele eeuwen behield Bilbao deze positie.

In de negentiende eeuw won de traditionalistische beweging in Spanje veel aan populariteit. Dit fenomeen stond bekend onder de naam ‘carlisme’. Dit kon ontstaan door een decreet van de toenmalige koning Ferdinand VII die alleen dochters had gekregen. Hierdoor konden in eerste instantie geen van zijn kinderen na hem de troon bestijgen. Door dit pragmatische discreet werd hier toch ruimte voor gecreëerd. Zijn broer Carlos was hier uiteraard niet tevreden mee en liet zich na de dood van Ferdinand alsnog uitroepen tot koning van Spanje. Hieruit groeide de Carlisten en hun carlisme. Meerdere oorlogen werden rond deze ideologie gevochten; ook iets waar Bilbao hinder van ondervond. Echter hebben de inwoners de aanvallen van de Carlisten weten te doorstaan. Wel werd in de negentiende eeuw het gebrek aan ruimte een steeds groter wordend probleem. Nog altijd bestond Bilbao uit de zeven oorspronkelijke straten en een plein dat we tegenwoordig kennen onder de naam Plaza Nueva. De bevolking bleef groeien en door transport en oorlogen slaagden de stad er lange tijd niet in om prioriteit te leggen op stadsuitbreidingen. Pas rond het jaar 1900 begon men aan de eerste stadsuitbreidingen.

In de twintigste eeuw kreeg de stad, naast meer ruimte door de nieuwe uitbreidingen, ook een nieuwe politieke rol toen in 1936 de Spaanse burgeroorlog uitbrak en Bilbao hoofdstad werd van de Baskische regering. Zeker de Basken verzetten zich fel tegen dictator Franco en het daarbij opkomende nationalisme. Dit verzet was zo groot dat Franco zelfs opdracht gaf om Bilbao te bombarderen. Deze aanval gebeurde in samenwerking met legers van Adolf Hitler en Benito Mussolini. Uiteindelijk kwam de Baskische provincie Álava toch in handen van de fascisten. Om het oprukkende fascisme een halt toe te roepen in de stad werd er een grote verdedigingsmuur rond Bilbao gebouwd. Echter kregen de fascisten de plannen van deze muren in handen van de originele ontwerper. Zo is ook uiteindelijk Bilbao veroverd door de legers van generaal Franco. Het verzet van de Basken bleef echter zeer groot en ondergronds bleven zij zich organiseren. De Spanjaarden waren echter met een grotere meerderheid en wisten het verzet te onderdrukken. Lange tijd werd de gehele Baskische cultuur slachtoffer van het schrikbewind van generaal Franco. Een effect hiervan is dat ETA ook is ontstaan, de organisatie die vocht voor een onafhankelijk Baskenland. In de tweede helft van de twintigste eeuw werd het stilletjes aan weer wat beter voor Bilbao. In de jaren 60 breidde de stad zich opnieuw uit. De rivier Nervion bleef echter een element dat onberekenbaar was op zijn tijd; zo ook in 1983 toen Bilbao werd geteisterd door grote overstromingen waar de stad veel hinder van had. Dit heeft voorval heeft het stadsbestuur ertoe doen besluiten om de rivier gedeeltelijk om te leggen waardoor er ineens al aan het centrum veel ruimte extra beschikbaar was. Het is één van de redenen waarom het Guggenheim Museum zo dicht bij het centrum van Bilbao te vinden is. De komst van dit museum en enkele andere stadsvernieuwingen hebben ervoor gezorgd dat Bilbao een goede start maakte in de eenentwintigste eeuw. Tegenwoordig is de stad en economisch bruisende regio en trekt het veel toeristen.

Lange tijd was Bilbao een kleine havenstad bestaande uit zeven straten en een plein. In nog geen 200 jaar tijd is het gehele aanzicht van deze stad verandert. Natuurlijk is nog altijd de historische binnenstad zeer de moeite waard en het kloppend hart van de stad. Toch is Bilbao tegenwoordig ook een zeer moderne stad met waanzinnige hedendaagse architectuur, zoals het Guggenheim Museum en het Azkuna Zentroa. Ga zelf naar Bilbao toe en ervaar hoe al deze periodes uit de roerige geschiedenis van deze stad nog heel aanwezig zijn.